Zgodnie z tradycją społeczność VII Liceum Ogólnokształcącego im. Zofii Nałkowskiej zorganizowała w Parku im. Henryka Jordana pod pomnikiem generała Stanisława Maczka uroczystość upamiętniającą 130. rocznicę urodzin generała Stanisława Maczka.
Wojskowy życiorys generała Maczka
Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 r. w miejscowości Szczerec niedaleko Lwowa. W 1910 r. ukończył gimnazjum w Drohobyczu, a następnie podjął studia na Wydziale Filozofii i Filologii Polskiej na Uniwersytecie Lwowskim. Wstąpił do Związku Strzeleckiego, w którym przeszedł przeszkolenie wojskowe. W listopadzie 1918 r. porucznik Stanisław Maczek wstąpił do Wojska Polskiego i walczył w obronie Lwowa. Następnie uczestniczył w bitwie warszawskiej, po której wziął udział w pościgu za cofającym się bolszewikami. W okresie międzywojennym kapitan Stanisław Maczek angażując się w rozbudowę Armii II Rzeczpospolitej otrzymał kolejne awanse oraz wysokie odznaczenia. W 1938 r. został mianowany dowódcą 10 Brygady Kawalerii. W ostatnich dniach pokoju 10. Brygadę dyslokowano w rejon Krakowa. Pamiętajmy, że właśnie z Małopolski pułkownik Stanisław Maczek 1 września 1939 r. wyruszył na wojnę.
Polska brygada otrzymała rozkaz obrony Lwowa. To były najcięższe walki 10. brygady we wrześniu 1939r. Niestety 17 września do pułkownika Maczka i jego żołnierzy doszła wiadomość o sowieckim ataku na wschodnią granicę Rzeczpospolitej. Zgodnie z rozkazem 19 września 1939 r. 10. Brygada przekroczyła granicę polsko-węgierską. Pułkownik Maczek za umiejętne dowodzenie 10. Brygadą otrzymał Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari oraz awans na generała brygady. Generałowi udało się wydostać z internowania na Węgrzech i przedostać się do Francji, gdzie odtworzył 10. Brygadę Kawalerii Pancernej w ramach Armii Polskiej we Francji.
Pomimo pełnej poświęcenia walki o Francję, po jej kapitulacji i rozbiciu 10. Brygady, generał Stanisław Maczek wraz z częścią oficerów poprzez północną Afrykę i Portugalię przedostał się do Wielkiej Brytanii i walczył dalej. A w 1942 r. rozkazem Naczelnego Wodza gen. broni Władysława Sikorskiego 10. Brygada weszła w skład 1. Dywizji Pancernej dowodzonej przez Generała.
Polscy żołnierze bili się zaciekle, wprowadzając w czyn słowa gen. Maczka, który w rozkazie wydanym do swych żołnierzy pisał tak: „Po 4 latach jesteśmy znów we Francji. Bijcie się twardo, po rycersku. […] My wiemy, co jesteśmy warci i dlatego dzisiaj, jako wasz dowódca życzę wam jednego: Niechaj za zaszczyt walczenia z nami Niemcy zapłacą obficie własną krwią. I pamiętajcie wszyscy o jednym. Żołnierz bije się o wolność wielu narodów, ale umiera tylko dla Polski […]”..
Dywizja Pancerna wzięła udział w walkach pod Falaise, wyzwalała miasta na terenie Belgii, walczyła o Gandawę następnie polska jednostka przekroczyła granicę belgijsko-holenderską. Doszła do ujścia Skaldy, wyzwalając wiele miast holenderskich. Wielkiej sławy żołnierzom polskim przysporzyło wyzwolenie w październiku 1944 r. miasta Breda. Miasto zdobyto w stanie niemal nieuszkodzonym, dzięki sprawnemu dowodzeniu gen. Maczka. Mieszkańcy miasta urządzili fetę na cześć wyzwolicieli. Wszyscy żołnierze otrzymali honorowe obywatelstwo miasta, jedną z głównych ulic nazwano Poolsche Weg, a wszędzie żołnierzy 1. Dywizji witały plakaty z napisem w języku polskim „Dziękujemy Wam Polacy”. W lutym 1945 r. gen. Maczek otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Virtuti Krzyż Komandorski francuskiej Legii Honorowej.
Po zakończeniu wojny. gen. Maczek objął dowództwo I Korpusu Polskiego w Szkocji, zaś Dywizja weszła w skład jednostek okupujących terytorium Niemiec. Generał pozostał na stanowisku dowódcy I Korpusu do września 1946 r. Pozostał na emigracji, nie chcąc wracać do kraju pod sowiecką okupacją.
26 września 1946 r. komuniści pozbawili go wraz z grupą innych wyższych oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie obywatelstwa polskiego. Nie uchroniło go to od prób inwigilacji przez komunistyczną bezpiekę. Generałowi nie przysługiwała emerytura wojskowa i musiał podjąć pracę fizyczną – pracował m.in. jako robotnik fizyczny i barman. Uczestniczył w pracach Stowarzyszenia Polskich Kombatantów, był również członkiem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Zaangażował się w budowę Pomnika Katyńskiego w Londynie. W marcu 1987 r. otrzymał Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, zaś w lutym 1994 r. otrzymał Order Orła Białego. Zmarł 11 grudnia 1994 r. w wieku 102 lat w Edynburgu. Zgodnie z jego ostatnią wolą pochowano go 23 grudnia na Polskim Wojskowym Cmentarzu Honorowym w Bredzie.
Fot. Grzegorz Toboła i Jan Zych
Gościem honorowym upamiętnienia był kpt. w st. spocz. Jan Brzeski- 99 letni ostatni żołnierz 1. Polskiej Dywizji Pancernej. Pan kapitan w 1939 roku jeszcze jako 16-letni harcerz obserwował w Rytrze niemieckie samoloty i składał odpowiednie meldunki. Po wybuchu wojny otrzymał polecenie przedostania się do Lwowa. Ruszył w drogę, ale zanim tam dotarł Polskę zaatakował Związek Radziecki. Wrócił do Rytra, ale już zimą 1940 roku wraz ze starszym bratem Wincentym przez góry pełne śniegu przedostał się na Słowację i Węgry, a stamtąd do Francji, by na ochotnika wstąpić do polskiego wojska. Po kapitulacji Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do utworzonej w 1942 roku 1. Dywizji Pancernej i został żołnierzem 24 Pułku Ułanów. Razem z pułkiem przeszedł cały szlak bojowy od Normandii, gdzie lądowali na przełomie lipca i sierpni 1944 roku aż do niemieckiej twierdzy Marynarki Wojennej w Wilhelmshaven. Po drodze wyzwalał wiele miast Francji, Belgii i Holandii, w tym Bredę, gdzie do dziś są pamiętani i honorowani polscy żołnierze. Jest dla naszego pokolenia wzorem patriotyzmu i umiłowania ojczyzny.
Wielkim zaszczytem dla naszej społeczności było spotkanie z Panem Kapitanem w naszym Liceum.
Serdecznie zapraszamy do obejrzenia filmu z organizowanej przez nas uroczystości.